Romatizma

     Dahiliye Uzmanı Dr. Ercan Özden ile toplumun kışla birlikte en sık gündeme gelen hastalığı romatizma üzerine konuştuk. Her kemik ağrısının romatizma olmadığının üzerinde duran Ercan Özden, 200’e yakın çeşidi bulunan bu hastalığın oldukça ciddiye alınması gerektiğine vurgu yapıyor.

Kitap tanımıyla romatizma; insan vücudunun hareket sistemini yani kemikleri, eklemleri, eklem çevresi dokuları ve kasları etkileyen, daha çok ağrı ile karşımıza çıkan, eklemlerde şişlik ve şekil bozukluğu yapabilen hastalıkların genel adıdır.

Soru: Romatizma şeker hastalığı, hipertansiyon gibi tedavisi çoğu zaman ömür boyu süren hastalıklardan. Bu hastalıkta risk grubu var mıdır, yani romatizmanın yaşı olur mu?

Uzm.Dr. Ercan Özden: Hayır. Romatizmal hastalıklar her yaşta görülebilir. Çocukluk çağında, genç yaşlarda ya da orta yaş üzerinde. Çeşitleri arasında en sık görüleni romatoid artrittir. Genelde ileri yaşlarda görülen bu hastalık nadiren de olsa genç yaşlarda da ortaya çıktığı olur. Kesinlikle tedavi edilmesi gerekir, geri dönüşü olmayan arazlar bırakma ihtimali vardır. Örneğin; iltihabi romatizmal hastalıklar tedavi edilmezse zaman içinde eklemlerde şekil bozukluğu yani sakatlığa sebep olur.

Soru: Tedavileri nasıl yapılmalıdır?

Uzm.Dr. Ercan Özden: Bahsi geçen hastalık kroniktir. Yani bir şeker hastası, tansiyon hastası nasıl ömrü boyunca tedavi görüp, sürekli gözetim altındaysa romatizma hastaları da böyledir. En sık kullanılan ilaç kortizondur. Ama hastalığın tedavi süreci ile ilgili araştırmalar devam etmektedir, her geçen gün daha etkili ilaçlar üretiliyor.

Soru: Az önce iltihabi romatizmal hastalıkların tedavi edilmemesi durumunda işin sakatlığa kadar gideceğinden bahsettiniz. Hastalıkla ilgili daha geniş bilgi verir misiniz?

Uzm.Dr. Ercan Özden: Hastalığın belirtileri; etkilediği eklemlerde şişlik, kızarıklık, hareket etmede kısıtlanmalar yaşanır, hatta hareketsiz kaldıkça eklemlerde zor açılma, sertlik gibi şikayetler olur. En önemli semptomu; sabah uyandıktan sonra vücut hareket ettikçe açılır bu da yaklaşık 1-2 saat sürer. İltihabi romatizmal hastalıkların bazı türleri hariç genelde tuttuğu eklemde süreklilik gösterir. Burada bir noktaya dikkat çekmemiz gerekir, iltihabi olmayan ve kadınlarda sıkça görülen uzun süreli vücut ağrılarının nedeni çoğunlukla fibromiyalji dediğimiz bir hastalıktır. İki durum birbirini andırır. Bunun ayrımını ancak bir hekim yapabilir.

Soru: Her eklem ağrısı iltihaplı romatizma mıdır?

Uzm.Dr. Ercan Özden: Önce hastalığı tanımlayalım; eklem içinde var olan ve eklem içini kayganlaştırarak hareketi kolaylaştıran sıvının iltihaplı olmasına denir.  Zamanla bu iltihaplı sıvı eklem kıkırdağında, eklem çevresindeki eklem kapsülde, eklem bağları ve kemik yapısında tahribata sebep olur. Hastalığın en sık görülen şekli romatoid artrittir. Tedavi edilmezse sonuçları sakatlığa kadar gider. Belirtiler arasında eklem ağrısı vardır. Ama bu baz aldığımız tek uyaran olamaz. Mesela eklem kireçlenmesi de eklem ağrısı yapar ya da eklem içi-çevresi ve eklem içi bağ dokularının aşırı zorlanma sebebiyle yırtılması da yapar. Mevsim sebebiyle yaşayacağımız gribal enfeksiyonlar, soğuk algınlıklarında eklem ağrıları yaşarız. Bunun haricinde eklem içinde mikrobik hastalıklara bağlı olarak gelişen ve iltihabi bir hastalık olan “enfektif artrit” de eklem ağrısına sebep olur. Bu enfeksiyonlar tüberküloz (verem), brusella (ciğ sütten yapılan peynir ile bulaşır), gonore (bel soğukluğu) gibi birçok hastalık nedeniyle olabilir. Ayrıca her çocuk büyümeye bağlı eklem ağrısı yaşar. Bu kadar ayrıntılı örneklememin sebebi bu ayırımları hastanın yapması mümkün olmadığı anlaşılsın diye, kişi belirtileri gördüğü an hızla hekime görünmelidir.

Soru: İltihaplı eklem romatizmasının teşhisi kan testi ile mümkün mü?

Uzm.Dr. Ercan Özden: Sadece kan testi ile teşhis koymak mümkün değildir. Teşhis sırasında şikayetlerin seyri, tutulan eklemlerin yeri, hastanın yaşı ve cinsiyeti, muayene bulguları, eşlik eden diğer hastalıklar, diğer organlara ait hastalık bulguları ve bu bulgular ışığında düşünülen romatizmal hastalığa göre yapılacak tetkikler sonucunda teşhis konulabilir. Mesela eklemlerinde iltihaplı romatizmal hastalık belirtisi olan bir hastanın bir cilt hastalığı olan sedef hastalığının da olması hastanın eklem rahatsızlığının sedef hastalığına bağlı romatizma düşündürür. Behçet hastalığı için de sadece kan testi yeterli değildir. Ağız ve genital bölgede yara olup olmadığına, göz muayenesinde, cilt bulgularına ve cilt üzerinde yapılan test sonuçlarının bir araya getirilip, bulgular yeterliyse teşhis konabilir. Mesela ankilozan spondilit teşhisi kalça eklemi röntgen bulgularına bakılarak konur. Romatoid artrite ise tutulan eklemlerin yerine ve beraberinde kan tetkiklerinin hastalık lehine olup olmadığına göre teşhis konur.

Soru: Eklem kireçlenmesi ile benzer belirtiler taşıyor dediniz. Peki, eklem kireçlenmesini ayıran özellikler nelerdir?

Uzm.Dr. Ercan Özden: Eklem kireçlenmesinin tıptaki adı osteoartrittir ve ileri yaş hastalığıdır. Birçok sebebe bağlı gelişen bir hastalıktır. Eklem yapısında bulunan ve eklem hareketini sağlayan kıkırdak yapının zamana bağlı olarak aşınması sonucu eklem hareket kabiliyetinin azalmasıdır. Ayrıca kıkırdak doku altındaki kemik yapısında da tahribat başlatır, eklem kenarlarında çıkıntılar oluşur. Bu sebeple eklem her hareket ettiğinde ağrı yaşanır. Eğer eklemlerinizin üzerine aşırı yük bindiren işler yapıyorsanız, aşırı kiloluysanız bu rahatsızlığa daha genç yaşta da yakalanabilirsiniz. Çok fazla klavye kullanan kişilerin el parmaklarında eklemlerin aşırı kullanılması sebebiyle eklem kireçlenmesi olabilir. Yani aynı zamanda meslek hastalıkları arasındadır.

Soru: Eklem kireçlenmesi ilaçla tedavi edilir mi?

Uzm.Dr. Ercan Özden: Eklem kireçlenmesini ilaçla tedavi etmek mümkün değildir. İlaçlar geçici süreyle ağrıyı keserler. Ağrının geçmesiyle, aşınan kıkırdak dokunun yenilenmesi farklı şeylerdir. Eklemlerinize aşırı yüklenme olmaması için hastalara kilo vermelerini tavsiye ederiz. Düzenli egzersiz kas sistemini güçlendirecektir. Ancak hastalık günlük aktiviteleri kısıtlayacak kadar ilerlediyse hastaya cerrahi müdahale ile eklem protezi takılması yapılacak en etkili tedavi yöntemidir.

Soru: Bu durumda romatizma hastalarına spor önermek doğru olacaktır?

Uzm.Dr. Ercan Özden: İltihabi romatizmal hastalıklarda spor yapmak çok önemlidir. Hareketsizlik eklem ağrılarını arttırır, omurganın esnekliğini bozar. Düzenli yürüyüş yapmak, yüzmek, bisiklete binmek bizim tavsiye edeceğimiz spor türleri.

Soru: Romatizmal hastalık genelde ileri yaş hastalığı olsa da çocuklukta da görülebilir demiştiniz. Biz çocuklarımızın eklem ağrılarını nasıl değerlendirmeliyiz?

Uzm.Dr. Ercan Özden: Çocukluk çağında hatta 1-2 yaşında dahi ortaya çıkan romatizmal hastalıklar mevcut. Ancak çocuklarda büyüme çağında görülen hızlı kemik büyümesine bağlı eklem çevresi ağrıları genelde kafa karıştırıcı olur. Eğer eklemlerde şişlik ve ısı artışı da varsa o zaman hızla bir hekime başvurmalılar. Erken teşhis edilmediği takdirde çocukluk çağı romatizmaları kalıcı sakatlıklara sebep olabilir.

Soru: Havaların soğuması ile birlikte kemik ağrıları artacaktır. Peki, soğuk hava iltihaplı romatizmaya sebep olur mu?

Uzm.Dr. Ercan Özden: Soğuk havanın insan vücudunda kaslar ve eklem sıvısı üzerinde olumsuz etkileri vardır. Ani sıcaklık değişiklikleri kaslarda sertleşmeye neden olur, dolayısıyla da ağrıya. Bunu yaşamak için illa ki romatizmal hastalığınızın olmasına gerek yok. Sağlıklı kişilerde de bu ağrılar olabilir. Sorunuzun cevabına gelirsek, soğuk hava hastalığın sebebi değildir.

Soru: Halk arasında romatizması kalbine vurmuş diye bir tabir vardır. Bu ne demektir?

Uzm.Dr. Ercan Özden: Buna akut romatizmal ateş denir. Bu hastalığın başlangıcı erken yaşlarda geçirilen bademcik enfeksiyonları sonrası gelişen bir çeşit iltihabi eklem romatizmasıdır. Hastalık eklemleri tuttuğu zaman eklemlerde kalıcı hiçbir hasar bırakmadan iyileşir. Ancak hastalık kalp kapakçıklarını tutarsa, kalıcı hasar bırakır. Romatizmal kalp kapak hastalığı denen bu hastalık ileride ciddi problemlere yol açabilir. Biz hekimler bunu “akut romatizmal ateş eklemleri yalar ancak kalbi ısırıp geçer” diye tarif ederiz.

                                                                                                                                   Uzm.Dr. Ercan ÖZDEN

                                                                                                                                   İç Hastalıkları Uzmanı

                                                                                                               Batı Bahat Hastanesi (İkitelli) - 0212 471 33 00