Bademcik Hastalıkları ve Bademcik Ameliyatı
KBB Uzmanımız Op.Dr. Hasan Mercan çocukların sıkça başına gelen bademcik enfeksiyonları üzerine yazdı.
Bademcik hastalıkları erişkin ve çocuk polikliniklerine en sık başvuru nedenlerinden biridir. Normal şartlarda hayati tehlikesi olmayan bu hastalık yaygın ve sık görülmesi, iş gücünde kayba yol açması ve akılcı olmayan antibiyotik kullanımına neden olmasından ötürü önemli bir sağlık sorunudur.
Waldeyer halkası dediğimiz lenfoid dokular üst solunum yolunun savunma sisteminin üyeleridir. Bu halkanın bir üyesi genze yerleşmiş olan geniz eti, diğeri de boğazda yer alan bademciklerdir. Boğazdaki bademcik dokuları ağızdan giren alerjen, bakteri ve virüse karşı, geniz eti de burundan girenlere karşı bariyer görevi yaparlar.
Üst solunum yolu enfeksiyonlarının içinde ilk sırayı ağız ve yutak enfeksiyonları alır. Bu enfeksiyonlar sıklıkla pratisyen hekimler, kulak burun boğaz ve çocuk uzmanları tarafından görülmektedir. Ağız ve yutağın anatomik özellikleri; enfeksiyon ve enflamasyonlar için ileri derecede risk taşır. Konuşma, çiğneme, yutma ve ağız solunumu esnasında dış dünya ile sıklıkla temasa geçmelerinin yanı sıra, buradaki ince mukozanın travmalara karşı kendini koruma kapasitesi oldukça sınırlıdır. Çocuklarda yaşa bağlı olarak bağışıklık sistemlerinin erişkinlere göre tam olarak gelişmemesi üst solunum yolu enfeksiyonu geçirme riskini arttırır.
Teknolojideki ilerlemelere bağlı olarak tedavi yaklaşımları da değişmektedir, eskiden kural olarak parenteral antibiyoterapi uyguladığımız bazı vakalarda sadece takibin bile yeterli olması bu değişime en güzel örneğidir.
Üst solunum yolunun anatomisi incelendiğinde aynı mikroorganizmalara maruz kaldıkları ve bölgesel izole bir enfeksiyondansa birden fazla sahayı aynı anda tutan ve adeta bir feedback mekanizmasıyla birbirini kötü önde etkileyen enfeksiyonlar zinciri olduğu görülmektedir. Örnek olarak bademcik iltihabı sorunu sıklıkla beraberinde farenjiti getirir, geniz eti iltihabı bir bademcik iltihabına eşlik edebileceği gibi, orta kulak iltihabı ve sinüzit için kolaylaştırıcı faktör olarak rol alır.
Bademcik ve geniz eti ameliyatları için ayrı ayrı gerekçeler vardır. Çocuklarda bademcik ameliyatının iki nedeni vardır; ilki bademciklerin büyüklüğe bağlı olarak hava yolunu tıkaması ve solunumu bozmasıdır. İkincisi ise; yıllık iltihap sayısı ile ilgilidir. Son 3 senede 3 kez, son 2 senede 5 kez ve son 1 senede 7 kez bademcik iltihabı geçirmesidir.
Bademcik ameliyat kararında yıllık iltihap sayısı oldukça önemlidir. Burada hastanın takibi önem kazanıyor. Pediatrisiler ve aile hekimlerine önemli görev düşüyor. Yıllık iltihap sayısının belirlenmesinde KBB uzmanına verecekleri bilgiler ışığında ameliyat planlayabiliyoruz.
Son yıllarda yaşam koşullarının değişmesi ile artık çocuklar çok erken yaşta kreşe gönderiliyor. Bu da 2-6 yaş arası enfeksiyon sıklığının artmasına neden oluyor. Bu durum da geniz eti ve bademcik sorunlarının son yıllarda artmış olmasının nedenidir.
Büyük bademciği olan çocuklarda gelişim geriliğinden tutun da gece altını ıslatmaya kadar birçok sorun meydana gelebilir. Uyku problemleri, yutma ve konuşma güçlüğü de büyük bademcik nedeniyle ortaya çıkan sorunlardır. Bu nedenle çok büyük bademciklerin de ameliyatla alınmasını öneriyoruz.
BADEMCİK AMELİYATI NASIL YAPILIR?
Eski ameliyat teknikleri daha kanamalı olurdu ve bir kısım bademcik dokusu da içeride kalabilirdi. Modern teknikler ile bademcik ameliyatı az kanamalı, bademcik dokusunun tamamen alındığı daha az riskli hale geldi.
Tüm bu gelişmeler rağmen bademcik ameliyatı hala ciddi bir ameliyattır ve birtakım riskleri vardır. Hastanın ameliyata hazırlanma sürecinde tüm tahlillerinin yapılıp operasyona engel olabilecek riskler ortadan kaldırılmalıdır. Ayrıntılı bir öykü alınarak kullandığı ilaçlar, ailede kanama öyküsü, hastanın kanama öyküsü sorgulanmalıdır. Bazı vitaminler, ağrı kesiciler, kan sulandırıcı ilaçlar önceden kesilmelidir. Enfeksiyonu varsa çocuk ameliyat edilmemelidir.
Çocuğun ameliyat öncesinde konuşularak sürece alıştırılması ve sakinleştirilmesi oldukça önemlidir. Ayrıca sakinleştirici ilaçlar verilerek ameliyata gönderilmesi gerekebilir.
Bademcik ameliyatında özel bir bademcik ameliyat seti kullanılır. Bu set tüm dünyada ortak bir settir. Yeni gelişen aletler ile ameliyat esnasında kanama miktarı çok azalmıştır. Çeşitli sıcak enerji teknikleri bu ameliyat esnasında kullanılmaktadır. Cerrah kendi hakim olduğu yöntemi kullanarak ameliyatı gerçekleştirir. Tüm teknik gelişmelere rağmen cerrahi sonrası kanama ve ağrı sorunları olabilir.
AMELİYAT SONRASI NASILDIR?
Bademcik ameliyatı sonrasında ameliyatlı bölgede ağrı olabilir. Bu dönemde soğuk ve yumuşak beslenme öneriyoruz. Tansiyonu yükseltecek çaba ve egzersizi yasaktır. Hasta istirahat etmeli ve iyi beslenmelidir. Ameliyat sonrasındaki bakım oldukça önemlidir. Hekimle irtibat halinde olunmalıdır. Bazı riskli hastalar, hastaneye uzak mesafede oturanlar, çok küçük çocuklar ve erişkin hastalar 1 gece hastanede yatırılırlar.
Ameliyat sonrasında hekimle uyumlu hastalarda herhangi bir sorun yaşanmaz.
Op.Dr. Hasan MERCAN
KBB Uzmanı
Batı Bahat Hastanesi (İkitelli) - 0212 471 33 00